شبكه الجزیره: حمله حماس به اسرائیل خاورمیانه را تغییر داده است

به گزارش پایگاه خبری رادیو گفت‌وگو و به نقل از خبرگزاری مهر؛ «مروان كابالان» مدیر تحلیل سیاست در مركز عربی برای تحقیقات و مطالعات سیاست با انتشار گزارشی تحلیلی در وب‌سایت شبكه الجزیره با اشاره به عملیات بزرگ و غافلگیرانه «طوفان الاقصی» مقاومت فلسطین علیه رژیم صهیونیستی نوشته كه بعد از منصرف‌شدن آمریكا از طرح «خاورمیانه بزرگ»، فشار زیادی روی چین و روسیه آمد چرا كه باعث تمركز آمریكا بر سیاست آسیا-محوری و تقویت اتحادیه ناتو شد، اما اكنون و پس از عملیات طوفان الاقصی اوضاع كاملا تغییر كرده، چرا كه پای واشنگتن دوباره به منطقه كشیده شده، به گونه‌ای كه نمی تواند از آن رهایی یابد.

ترجمه كامل این گزارش:

7 اكتبر نیروهای مسلح گروه مقاومت حماس، حمله ای را آغاز كردند كه اسرائیل را غافلگیر كرد. مبارزان حماس از پایگاه ها و تجهیزات نظامی اسرائیل عبور كردند كه منجر به كشته شدن 1400 اسرائیلی شد. اسرائیل در پاسخ، جنگ دیگری را علیه غزه آغاز كرد و با محاصره كامل این منطقه، بیرحمانه به بمباران غیرنظامیان و زیرساخت ها پرداخت. تا كنون بیش از 8 هزار فلسطینی به شهادت رسیده اند كه در میان آن ها 3457 كودك هستند.

عملیات حماس نه تنها شیوه جنگ فلسطین و اسرائیل را تغییر داده است، بلكه تحركات خاورمیانه را نیز دستخوش تغییر و تحول نموده است. این حمله راهبرد آمریكا برای تنش زدایی و عادی سازی روابط اعراب و اسرائیل را به مسلخ برد و دولت های عربی و ایران را در موقعیت سختی قرار داد و همچنین راه را برای مداخله بیشتر چین و روسیه در منطقه هموار كرد.

راهبرد آمریكا تضعیف شد

طی سه سال گذشته، دولت بایدن تلاش كرد كه در راستای سیاست چرخش به شرق، مداخله در خاورمیانه را كاهش دهد و بر چین تمركز كند. به همین دلیل، ایالات متحده امیدوار بود كه با هموار كردن مسیر عادی سازی روابط عربستان و اسرائیل و تنش زدایی با ایران، تنش ها را در منطقه كاهش دهد. همچنین امیدوار بود كه با ایجاد كرویدور هند-خاورمیانه-اروپا نقش هند در منطقه را افزایش داده و نفوذ چین در منطقه را كاهش دهد.

پروژه آمریكایی ها دو بخش داشت؛ كریدور شرقی كه هند را به كشورهای عربی حوزه خلیج فارس متصل می كرد و كریدور شمالی كه كشورهای عربی حوزه خلیج فارس را از طریق اردن و اسرائیل به اروپا متصل می كرد. پروژه ای كه به نظر می رسید در پاسخ به ابتكار یك كمربند-یك راه چین بود.

حمله حماس پایانی سریع به این طرح ها بود. در ابتدا این حمله روند عادی سازی روابط عربستان و اسرائیل را به انجماد برد و مناسبات امنیتی منطقه را عقیم گذارد.

دوم آنكه حمله حماس، ایالات متحده را وادار كرد كه در سیاست كاهش حضور نظامی خود در منطقه تجدید نظر كند و دستور بیشترین حضور نیروها را از زمان مبارزه با داعش بدهد. پنتاگون یك ناو جنگی به مدیترانه شرقی و یك ناو دیگر به خلیج فارس اعزام كرد. آمریكایی ها مجموعاً 100 فروند جت جنگی به همراه كشتی های جنگی و زیردریایی های مجهز به موشك های تام هاوك به منطقه اعزام كردند. واشنگتن اعلام داشت كه این افزایش نیروها و تجهیزات به منظور جلوگیری از باز شدن جبهه سوم علیه اسرائیل بوده است.

سوم آنكه مهر پایانی بر تلاش های آمریكا برای تنش زدایی با ایران بود. یك ماه پیش دو كشور برای مبادله زندانیان و آزادسازی 6 میلیارد دلار از دارایی های بلوكه شده ایران، به توافق رسیدند. امید می رفت كه این توافق ایران را به محدود كردن شبه نظامیان خود در سوریه و عراق برای اقدام علیه نیروهای آمریكایی، تشویق كند.

تحولات هفته گذشته نشان داد كه این ترتیبات هرگز صورت نگرفته است. گروه های مسلح طرفدار ایران در سوریه و عراق حملاتی را به پایگاه های نظامی آمریكا آغاز كردند و تعدادی از نیروهای آمریكایی را زخمی كردند. مقامات آمریكا همچنین ادعا كردند كه نیروهای آن ها در شمال دریای سرخ، پهبادها و موشك های شلیك شده توسط حوثی های یمن (انصارالله یمن) را منهدم كرده اند. همه این ها به این معنی است كه ایالات متحده در معرض كشیده شدن به جنگ دیگری در منطقه است.

معمای ایران و اعراب

حمله حماس و جنگ اسرائیل علیه غزه همچنین دولت های منطقه را در موقعیت دشواری قرار داد. از یك سو ایالات متحده به متحدان عرب خود و به ویژه كشورهایی كه روابط خود با اسرائیل را عادی كردند، فشار می آورد كه حماس را محكوم كنند كه تنها امارات متحده عربی و بحرین چنین بیانیه های صادر كردند. از طرف دیگر كشتار غیرنظامیان فلسطینی توسط اسرائیل، خشم عمومی اعراب را برانگیخت و از دولت های خود خواستند كه در حمایت از فلسطینیان اقدام كنند. نشانه هایی وجود دارد كه وزن خواست عمومی بر درخواست های آمریكا می چربد و رهبران عرب را وادار كرده كه در مقابل خواست آمریكا بایستند.

فاجعه بیمارستان الاهلی باپتیست كه در 17 اكتبر رخ داد، محكومیت دولت های عربی و حتی امارات و بحرین را به دنبال داشت. در نشست صلح قاهره در 21 اكتبر، ملك عبدالله دوم پادشاه اردن كه كشورش در سال 1994 با اسرائیل معاهده صلح امضا كرده است، تندترین سخنرانی را علیه سیاست های اسرائیل داشت.

در جلسه شورای عمومی سازمان ملل متحد برای بحث در خصوص اوضاع غزه، وزرای خارجه مصر، اردن و عربستان سعودی كه همگی متحد آمریكا هستند، به شدت اسرائیل را محكوم كردند و خواستار آتش بس فوری شدند. یك روز بعد امارات متحده عربی به همراه چین و روسیه به قطعنامه آمریكا كه در آن به توقف درگیری ها اشاره نشده بود، رأی دادند.

تا كنون، دولت های عرب طرفدار آمریكا مجبور به تندترین اظهارات برای فرو نشاندن خشم عمومی هستند. اما اگر اسرائیل به حملات مرگبار خود ادامه دهد، تنها حرف زدن كافی نخواهد بود و آن ها مجبور به اقدام عملی برای بازگشتن از مسیر عادی سازی روابط با اسرائیل هستند، اقدامی كه می تواند باعث خشم آمریكا شود.

فقدان اقدام عملی رهبران كشورهای عربی برای حمایت از فلسطینیان می تواند منجر به موج جدیدی بی ثباتی در منطقه شود. افكار عمومی اعراب، هم اكنون با سیاست های شكست خورده اقتصادی خشمگین است و كشتار وسیع فلسطینیان می تواند شعله خشم آن ها را بیشتر كند. بار دیگر حمایت آمریكا از جنایات اسرائیل در غزه، حمایت از رژیم های عربی منطقه را كاهش می دهد.

ایران نیز اگرچه به دلایل متفاوتی، خود را در موقعیت دشواری دید. رهبر ایران حمله 7 اكتبر حماس را ستود در حالی كه هرگونه دخالت در آن را نفی كرد. تهران آگاهانه تلاش كرد كه به مواجهه مستقیم با اسرائیل و متحد آن یعنی ایالات متحده، كشیده نشود و همزمان از حماس نیز حمایت كند.

اجماع روسیه و چین

مداخله ایالات متحده در منازعه دیگری در خاورمیانه و تضعیف اتحاد با كشورهای عربی، باعث افزایش نفوذ پكن و مسكو خواهد شد. هر دو كشور، طی دو دهه گذشته از مداخلات خونین واشنگتن در خاورمیانه بهره مند شده اند. «جنگ علیه تروریسم» به رهبری آمریكا در منطقه به موضع این كشور در منطقه لطمه زد و باعث تقویت تصویر مثبت روسیه و چین در میان ملت های مسلمان شد. این امر همچنین باعث سرگرم شدن ایالات متحده در خاورمیانه و نزدیك شدن سیاست های چین و روسیه برای افزایش نفوذشان شد.

بعد از منصرف شدن آمریكا از طرح خاورمیانه بزرگ، فشار زیادی روی چین و روسیه آمد چرا كه باعث تمركز آمریكا بر سیاست آسیا-محوری و تقویت اتحادیه ناتو شد. این امر اكنون احتمالاً تغییر یافته است، چرا كه پای ایالات متحده دوباره به منطقه كشیده شده است، به گونه ای كه نمی تواند از آن رهایی یابد.

افزایش نیروهای نظامی در خاورمیانه، كمك های بیشتر به ارتش اسرائیل و تمركز هیأت های دیپلماتیك ایالات متحده برای حمایت از اسرائیل بدین معنی است كه منابع نظامی، مالی و دیپلماتیك كمتری برای كمك به اوكراین و حمایت از متحدان در آسیا كه در تلاش هستند در مقابل نقوذ چین بایستند، وجود دارد.

به علاوه حمایت بی قید و شرط ایالات متحده از كشتار غیرنظامیان فلسطینی در غزه توسط اسرائیل، جایگاه آمریكا را در جهان اسلام تحلیل می برد و میدان را به روسیه و چین واگذار می كند. هر دو كشور خواستار آتش بس فوری در غزه شده اند و آمریكا را متهم به حمایت از جنگ ویرانگر كرده اند. به نظر می رسد كه آمریكا به جای مهار چین و روسیه در خاورمیانه به پای خود خود شلیك كرده است و به آن ها كمك كرده است كه موقعیت خود را تقویت كنند و نقشه خود را در منطقه، از جمله كریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا، تضعیف كرده است.

در واقع عملیات 7 اكتبر حماس به اسرائیل، ماشه تغییرات و تحركاتی در منطقه را كشیده است كه میزان این تغییرات به اراده و توانایی آمریكا برای كنترل اسرائیل بستگی دارد. اگر آمریكا به اسرائیل فشار نیاورد كه جنگ علیه غزه را متوقف كند، محاصره را بر دارد و مذاكره با فلسطینیان را آغاز كند، تمام منطقه ممكن است در شعله های آتش قرار گیرد.

احتمال اینكه جنگ به لبنان، سوریه، یمن و عراق گسترش یابد و یا ماشه خیزش های گسترده در جهان عرب كشیده شود، وجود دارد. این امر نه تنها به متحدین منطقه ای آمریكا آسیب می زند بلكه درها را برای مداخله بیشتر روسیه و چین در منطقه، كاملاً باز می كند.

منبع: خبرگزاری مهر